Afundación e HelpAge difunden a Guía para unha comunicación libre de idadismo cara ás persoas maiores
A palabra «avó/avoa» resulta inapropiada para referirse, xeneralizando, ás persoas maiores: «Homoxeneiza excesivamente, é inapropiado que se defina un grupo etario a través dun rol familiar que pode ou non darse». Esta é tan só unha das recomendacións da Guía para unha comunicación libre de idadismo cara ás persoas maiores presentada esta mañá en Santiago de Compostela por Afundación e a organización de defensa dos dereitos dos maiores HelpAge International España. Na súa elaboración tamén participaron a Universidade de Vigo e a Universitat d'Alacant. No evento desta mañá presentouse a versión en galego do documento, promovida por Afundación e que chega moi pouco despois do seu lanzamento en castelán. Segundo o informe mundial sobre o idadismo da Organización Mundial da Saúde (OMS) de 2021, 1 de cada 2 persoas somos idadistas. Por iso, a guía lembra que os xornalistas e medios de comunicación son fundamentais na loita contra o idadismo na linguaxe: «Contan cunha grande aceptación social e cunha gran capacidade formativa».
Microidadismos habituais en conversacións como as expresións «iso é moi boomer» ou «che estás facendo maior» xeneralizan unha única visión sobre as persoas maiores discriminatoria e que falsea a realidade das sociedades do século XXI. Esas «xeneralizacións», sinalan as expertas que elaboraron esta ferramenta de consulta para xornalistas e medios, contribúen a consolidar uns tópicos e discriminacións que non se corresponden «co estado de saúde, o tipo e nivel de actividade, a produtividade e outras características socioeconómicas dos adultos maiores» na actualidade.
Sobre iso falaron, durante a presentación do documento na Sede de Afundación de Santiago, a presidenta de HelpAge International España, Isabel María Martínez Lozano, a directora da Cátedra Afaga-Atendo de Idadismo da Universidade de Vigo, Ana Belén Fernández Souto, e a coordinadora de Comunicación de Afundación, Gloria Rodríguez López.
Antes foron racismo e sexismo
«Do mesmo xeito que ocorreu co racismo primeiro e o sexismo despois, é necesario que a sociedade, en xeral, sexa consciente do problema que implica o idadismo e, a partir de aí, exista un pacto social que implique a todo tipo de institucións na loita». É un dos postulados de partida da guía, que define os medios como unha das institucións principais neste proceso.
O documento achega consellos sobre palabras a evitar. Un dos consellos centrais establece a importancia de evitar «termos e expresións que xeneralicen en exceso, homoxeneizando a todos, homes e mulleres baixo unha única versión e visión».
Das mulleres ao relato fotográfico
Ademais, as autoras tamén se deteñen en aspectos como o relativo ao tratamento das mulleres maiores nos medios de comunicación, a pouca participación de voces de persoas maiores nos medios ou o relato fotográfico que manteñen os medios de comunicación sobre os maiores.
Con respecto ás mulleres, a guía sinala que «as caracteriza en papeis secundarios, no que a súa sexualidade foi anulada, o seu valor social depende da súa capacidade como coidadora ou avoa e ignóranse as súas necesidades, inquietudes e os seus proxectos vitais». Sobre a difusión dunha imaxe «real e non estereotipada» a través das fotografías que se publican nos media, o documento establece que «é fundamental mostrar e visibilizar como se poden gozar e vivir as diferentes etapas dos diversos procesos de envellecemento».
Durante a súa presentación, a presidenta de HelpAge España acentuou «frente ao idadismo, é crucial detectalo e previlo mediante a formación e a sensibilización. Esta guía ten como obxectivo contribuír á eliminación dos estereotipos e da linguaxe negativa asociadas á idade».
Pola súa banda, a coordinadora de Comunicación de Afundación, Gloria Rodríguez López, incidiu na relevancia do marco colaborativo entre entidades para potenciar iniciativas de calado social, como esta. «As tres institucións traballamos para contribuír a sensibilizar á sociedade sobre esta discriminación e, coa guía que presentamos, pretendemos proporcionar unha ferramenta útil para as comunicadoras e comunicadores que son, que somos, sen dúbida, unha canle fundamental para a xeración deste cambio. O imaxinario colectivo respecto a esta etapa da vida necesita renovarse, xa que nin se corresponde adecuadamente coa situación actual nin as persoas maiores identifícanse cos roles clásicos que se lles viñeron asignando».
Unha linguaxe que reflicta a diversidade
Palabras como vello ou vella, ancián, xubilada, pensionista ou avoa, ou expresións como terceira idade, deben desaparecer do discurso negativo dos medios. Así o propón a Guía para unha comunicación libre de idadismo cara ás persoas maiores. «Débese recoñecer a diversidade dos adultos maiores, e isto non se pode facer a través do uso xeneralizado e inapropiado dos anteriores termos. Envellecer, o logro da lonxevidade non pode asociarse ao estereotipo estigmatizado que se asocia ao vello, ao estragado», conclúe.
Sobre HelpAge e Afundación
Afundación promove a difusión en Galicia da Guía para unha comunicación libre de idadismo cara ás persoas maiores. A Obra Social de ABANCA é a entidade de referencia en Galicia no ámbito do envellecemento activo e saudable. Desenvolve programas innovadores a través de 11 espazos +60 nos que participan máis de 12 000 socias e socios. HelpAge International España é parte de HelpAge International, unha entidade formada por 177 organizacións de 93 países que traballa polos dereitos das persoas maiores. O proxecto relacionado coa Guía para unha comunicación libre de idadismo cara ás persoas maiores do Observatorio do Idadismo enmárcase no acordo de colaboración existente entre ambas as entidades.
O documento continuará sendo difundido a través de diferentes accións entre xornalistas e medios de comunicación por Afundación durante os próximos meses.
A guía e imaxes da presentación están dispoñibles premendo nesta ligazón.