BALTAR

É Arturo Baltar Santos unha personalidade singular na plástica artística ourensá e galega. Escultor apegado á súa terra, fixo da terracota o seu medio de expresión fundamental. Desde unha dura vida familiar en Quintás da Barra, Coles, onde vive coa súa nai e cos seus irmáns tras regresar de Cuba, pasan á cidade para gañarse a vida. No contorno austero e de penurias derivado da guerra e posguerra, e dos valores tradicionais dunha relixiosidade popular, dun mundo e tempo que o marcará. Viaxa nos anos corenta cun grupo xitano ata Andalucía, bailando e cantando como “El Niño de la Alhambra”, periplo que remata en 1946, recalando en Madrid. Aquí vive en 1951, e descobre a Goya e O Bosco. Regresa a Ourense e entra na Escola de Artes e Oficios. Obtén premios de modelado en 1954 e 1956, cando era profesor Antonio Faílde, ao que sempre considerou o seu mestre, e un accésit en 1955, que suma ao de 1952 en debuxo artístico. Non obstante, para Baltar importa máis que a obra individual comunicar a sensación, que se decanta desde o sentido do conxunto, terreo este no que lle amosa o camiño Antonio Berjano, artista do barro e profesor. As súas temáticas populares, expresadas con dozura e candor, e a aplicación da policromía, serán a súa quintaesencia. De Virxilio Fernández, amigo entrañable, toma o tratamento da cor e temas, e desenvolve ademais a súa vertente debuxística, co acento posto arredor dos santos nos desenvolvementos xeométricos de labor de gancho, tan femininos. Son estes calados, simétricos e curvilíneos, a forma do seu mundo.

A súa formación é práctica. Con Quessada viaxou por Francia e Holanda, aplicando as leccións de Chagall, Rembrandt e Vermeer nos seus minuciosos escenarios, recreación de escenas evanxélicas situadas en espazos ourensáns, unha posta en escena iniciada co seu Belén en 1967, agora na capela de santos Cosme e Damián, ampliado con posterioridade. Cal Rodin nas Portas do Inferno Baltar foi facendo Misterios, cos seus nenos cantores e outros complementos, que engaden tenrura. Son escenas da vida rural co pretexto do Belén, en estruturas do patrimonio cultural do fondal ourensán, ou máis afastadas, ademais de vexetación e dos muros tradicionais que limitan os camiños. Nestes coloca os seus peregrinos, como os que van a Compostela. Un símbolo singular na súa produción é santo Ero, cuxa brumosa lenda casa coa súa vida, obra nacida desde a influencia de José Ángel Valente. A súa relación co núcleo de “O’Volter” lévao a ‘Sete artistas galegos’, en 1965, apadriñado en Santander por Otero Pedrayo, que se reencontrarán de novo en Ourense en 1995. Desde a aura do seu trato con Vicente Risco, Antonio Tovar ou Eduardo Blanco Amor, celoso gardián das esencias tradicionais, viviu das encargas e da venda directa á burguesía local, polo que apenas fixo un puñado de exposicións, no Museo Arqueolóxico, en 1975, e nos centros culturais de Ourense e CaixaVigo en 1992, e na Coruña en 1993, ademais das antolóxicas de Ourense e Salamanca en 2008 e 2009.

Na colección de Afundación atópanse dez obras en barro dos anos setenta, que evidencian o rico imaxinario persoal de Arturo Baltar.

Xabier Limia de Gardón